Milli Eğitim Bakanlığı Yaşayan Okullar Projesi, 15 Ekim Perşembe günü Sultanahmet Mesleki ve Teknik Lisesi’nde Milli eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un katılımı ile gerçekleştirilen lansmanla duyuruldu.
Proje kapsamında 15 mimarlık ofisinin tasarladığı Türkiye’nin farklı şehirlerinde bulunan 23 okul yer alıyor.
23 proje, köy okullarından, yoğun kent nüfusundaki okullara Türkiye’nin farklı ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlandı. Yaklaşık 150 bin metrekarelik proje alanı ve ortalama 450 derslik ile 15 bin öğrenciye erişmesi hedeflenen Yaşayan Okullar Projesiyle anaokulu, ilkokul, ortaokul, lise, özel eğitim iş okullarının bulundukları bölgenin coğrafi özellikleri göz önünde bulundurarak yeniden yapımı ya da yenilenmesi sağlanacak. Hazırlanan tüm projelerde, okulların sadece öğrencileriyle değil çevreleriyle de sosyal etkileşimlerinin güçlendirilmesi önemseniyor.
DİLEKCİ Mimarlık (DDA) , 2 tane tasarladığı okul ile bu projeye destek verdi. Okullardan biri İstanbul, Gaziosmanpaşa’da olması planlanan ‘Adil Dilekci Gelişim Lisesi’ ; diğeri ise ‘Ankara Gelişim Lisesi’ dir.
DÖNÜŞTÜRÜCÜ MEKANLAR OLARAK GELECEĞİN EĞİTİM YAPILARI
Eğitim sistemi modellemeleri çok bileşenli bir kurguya sahiptir. Mimari fiziksel yapı, bu bileşenlerin çıkarımlarına hizmet eden ve önünü açan bir yaklaşımı barındırmalıdır. Peki bu yaklaşım nasıl olmalıdır?
Çocukların zaman ve mekan algısı bizlere göre çok farklıdır… Yaşamları, mekan ve zaman sınırlamalarının ötesinde zenginliklerden beslenir. Resim çizmek, koşmak, oynamak… Doğaları gereği ne yapmak istiyorlarsa tek gerçek odur, onlar için. Bu, yetişkin insanlar gibi programlanmış ve sınırlandırılmış hayatlar için çok uzak bir döngüdür.
Çocuklar dünyayı ilk başta görsel ve işitsel uyarıcılarla kavramaktadır. Bebeklikten itibaren, dokundukları nesnelerden tutun her şeye, oynadıkları oyuncağa kadar her şey farkında olmadan zihinsel gelişimlerine etki eder. Mimarinin de aynı anlamda, kolektif belleğe yerleştirdiği imgeler, doğrudan çocuk dünyasını şekillendirir. Çocuğun tüm zihinsel, ruhsal gelişimini etkileyen bir araç olarak mimarinin, ölçekten ziyade ifadesinin ne olduğu ve çocukların algı dünyasına ne söylediği önemli. Yeni nesil çocukların algı ve merak dünyaları tekrar keşfedilerek dönüştürme süreçleri üzerinden yeni kurgular oluşturulmalıdır. Bu yeni durumun anlaşılma ve kavranma sürecinde, süregelen eğitim sistemlerinin çöküşü anlamına gelecektir.
Fiziksel aktiviteler bilimsel olarak akademik performansı olumlu etkilediği bilinmesine rağmen, bu dönemdeki fiziksel hareketlilik hep baskılanmış ve belli bir teneffüs veya zaman aralığında yapılabilir bir “şey” olarak aktif eğitim alanının dışına itilmiştir. Esnek olmayan dersler ve ders saatleri, sınavlar, ödül-cezaya dayalı çalışma metodolojisi artık yerini üretken, paylaşımlı, içselleştirilmiş, eğlenceli bir eğitim sürecine dönüşmesi gerekmektedir. Sınırlandırılmış ve baskılanmış eğitim sistemlerinin çocuklarımızın belleklerinde yarattığı yıkımların farkına varılması gerekmektedir. Sınıfların duvarlarının olmadığı, esnek mekan tanımlarının olduğu üretken bir alan haline dönüşmelidir.
Aynı zamanda, eğitim yapıları sadece yılın 8 ayında gün içinde ortalama 8 saat faaliyette olan yapılar olmasının ötesinde sorumluluklar almalıdır. Okul yapıları bugün yakın çevresini şekillendiren dönüştüren yapılar haline getirilmesi gereklidir. Toplumun tüm yaş gruplarını kapsayacak ve toplumsal sorunları çözmede merkezler haline gelecek “dönüştürücü mekan”lar olmalıdır. Bu yapılar yeni misyonuyla kent dokusu içinde, mahallelerimizde “dönüştürücü mekan” etkisiyle kültürel ve sosyal bilinç ve farkındalık için itici güç haline gelecektir. Melezleşmiş bu eğitim yapıları; hem okul, hem kültür merkezi, hem aile eğitim alanı, hem atölye, hem spor alanı, hem de sergi alanı haline gelmeli ve tüm topluma ait eğitim alanları olabilecek potansiyelleri bünyesinde bulundurmalıdır.
Dilekci Mimarlık olarak geliştirdiğimiz Gaziosmanpaşa ve Ankara’daki projeler, tüm bu tespitler ve sorgulamalar üzerine geliştirildi.
DURMUŞ DİLEKCİ
M.E.B İSTANBUL ADİL DİLEKCİ GELİŞİM LİSESİ
Gaziosm
anpaşa’daki eğitim yapısı projesi, yakın çevrenin sosyolojik, kültürel katmanları ve arsanın fiziksel sorunları gözönüne alınarak tasarlandı.
Sosyal çevre inelendiğinde; düşük gelir grubu aileler, madde bağımlı ve şiddet eğilimli genç profil, şiddete maruz kadın ve aile yapısı, az eğitimli kadın nüfus gibi etmenler, bu yapının sadece bir okul yapısı olmanın ötesinde yılın her günü aktif yaşayan bir halk eğitim merkezi haline gelmesine dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
Aynı zamanda proje alanının 50 mt lik bir kot farkına oturması çözülmesi gereken önemli bir sorundur. Erişilmesi çok zor iki farklı kotta yer alan kentsel dokunun kesişme yerinde yer alan bu yapı, yukarıdaki yerleşim alanlarındaki çocukların ve aileler ile daha alt kotta yaşayan kullanıcıların bu okula erişimleri birlikte düşünülerek tasarlanmıştır. Formun bir rampa şeklinde tasarlanmasının temel sebebi bu mevcut kot farkını proje lehine kullanma çabasıyla ilgilidir. Bu rampalı yapı formu sayesinde projede iç ve dış mekan geçişliliği, sürekliliği elde edilmiştir. Her kapalı alan doğrudan dış mekana erişebilmekte ve yapı iç ve dış sınır algısı bulanıklaşmaktadır.
Kapalı alanlar kadar elde edilen açık alanların da eğitim alanının bir parçası haline getirilmesi sağlanmıştır. Eğimli rampa alanları, kotlar arası sirkülasyonu çözmek için kullanılmakla birlikte, aynı zamanda perma-kültür ekim alanları, açık sergi alanları, fiziksel aktivite alanları hatta açık hava sinema alanı, dinleti alanı gibi bir çok fonksiyona imkan tanır hale getirilmiştir.
Kapalı alanlarda ise esnek mekan kurgusu hedeflenmiştir. Yaş odaklı kapalı eğitim sisteminin ötesinde farklı yaş gruplarının ortak eğitim görebilecekleri yarı-açık çalışma alanları kurgulanmıştır. Bu alanlar sınıf dışı kolektif üretim alanları olmaktadır.
Ayrıca bağımsız erişimli, kapalı spor salonları ve halk eğitim atölyeleri, sergi alanları, kontrollü bir ilişki ile okul yapısıyla da bağ kurmaktadır. Bu da yapının çok katmanlı sürekli yaşayan bir dönüştürücü mekan haline getirmektedir.
Proje 32 derslikli lise eğitim birimlerine ilave olarak, çalışan anneler gözönüne alınarak 6 derslikli bir anaokulu, çalışmayan ev kadınları göz önüne alınarak 8 adet bağımsız atölye alanları ile 7 adet de okul ile paylaşımlı atölye alanları, gençler için alternatif atölye çalışmaları ve kapalı spor alanlarını içermektedir. Ayrıca eğitim saatleri dışında kamusal bir toplanma ve paylaşım alanı haline gelmektedir.
Proje Künyesi
-Proje Adı: M.E.B. Gaziosmanpaşa Gelişim Lisesi
-Proje Yeri: Gaziosmanpaşa , İstanbul
-Proje Ofisi: DİLEKCİ Mimarlık /DDA
-Tasarım Ekibi: Durmuş Dilekci, Gözde Bekmezci, Kaan Mert Erturgut, Necip Coşkun
-Proje Tarihi: 2020
-Arsa Alanı (m² ): 7.337 m²
-Toplam İnşaat Alanı (m²): 15.000 m²
M.E.B. ANKARA GELİŞİM LİSESİ
Bu proje eğitim yapılarının halk eğitim merkezleri ve spor salonları ile melezleştiği bir proje olarak öne çıkmaktadır. Yapı, geniş bir kapalı alan etrafında şekillen bir yapı kurgusundadır. Eğitim yapısının sahip olduğu “açık alanı”nın projenin içine aktif bir şekilde katıldığı bir ana mekan çevresinde konumlandırılmış esnek mekan kurgusuna sahiptir. Bu orta mekan her kattan farklı noktalarla bağlanarak, kolektif çalışma ve kesişme alanları yaratarak görsel bir dinamizm içinde yapının iç mekan kurgusunu zenginşeştirmektedir. İç mekan, bir dış mekan gibi davranmakta, yer yer sergi alanı, dinleti alanı, konferans alanı, kolektif çalışma kozaları ile devinimi yüksek bir mekan kurgusu oluşturmaktadır.
Ayrıca iklimsel veriler düşünülerek sürdürülebilir kriterleri projenin odağında yer almıştır. Yapı, mimarisiyle pasif iklimsel verileri kullanarak, kendi enerjisini üretecek şekilde tasarlanmıştır. Kuzey yönünden gelen homojen ışığı orta alan aydınlatması olarak kullanırken, güney yönüne bakan solar paneller ile hem elektrik enerjisi elde edilmekte hem de kesit detayı ile doğal havalandırma yapılmaktadır.
Aynı zamanda okulun mimari yapısı, eğitim saatleri dışında halkın kullanımına açık melezleşmiş bir yapı kurgusunu oluşturmaktadır. İç mekan, amfi-tiyatro kurgusu, kütüphane kullanımları, dinleti ve sergi alanları ile halk için de çekici bir paylaşım haline gelebilmektedir.
Bu proje kapsamında 32 derslikli lise eğitim yapısı olmakla birlikte, 4 derslikli çalışan anneler için anaokulu, halk eğitimi amaçlı bağımsız 2 atölye alanı ile okul içi paylaşımlı 8 atölye alanları ve kapalı spor, jimnastik salonlarından oluşmaktadır.
Proje Künyesi
-Proje Adı: Ankara Gelişim Lisesi
-Proje Yeri: Ankara
-Proje Ofisi: DİLEKCİ Mimarlık /DDA
-Tasarım Ekibi: Durmuş Dilekci, Gözde Bekmezci, Kaan Mert Erturgut, Bahadır Asimov
-Proje Tarihi: 2020
-Arsa Alanı (m² ): 7.337 m²
-Toplam İnşaat Alanı (m² ) : 10.000 m²